Na pomen reči kafana, glavna asocijacija su karirani stolnjaci, glasna muzika, velike količine alkohola i pića, ali i boem za koga se uvek čuva mesto. Nekada su kafane bile najvažnije državne institucije, gde su se okupljali umetnici i stvarala umetnička dela, ali i pokretali veoma bitni poslovi, a najveći boemi Beograda su ovde nalazili inspiraciju i beg od problema.
Na pitanje šta znači boem odgovor se krije među umetnicima - piscima, slikarima, glumcima, novinarima, koji su stvorili takozvani boemski pokret. Vremenom je pokret postao privlačan i široj populaciji predstavljajući način života koji odoleva propisanim normama.
Stare kafane u Beogradu su važile za stecište mnogih umetnika, gde su najveći boemi Beograda kao što su Branislav Nušić, Jovan Jovanović Zmaj, Bora Stanković, Đura Jakšić i mnogi drugi poznati boemi Beograda, rado provodili svoje vreme i zapisivali reči umetnosti koju danas rado čitamo, gledamo i slušamo. O tome ko su bili boemi Beograda, kao i ko su boemi uopšte, saznajte u daljem tekstu.
Šta znači boem i ko su boemi?
U najširem smislu reči, boem označava osobu koja živi van društvenih normi, sa težnjom da pronađe slobodu u svakom segmentu svog života. Ovi ljudi su napuštali su porodične poslove i pristupali otpadničkim grupama buntovnika, kako su mnogi nazivali boeme.
Kada je u pitanju sama reč boem značenje je dobila iz francuskog jezika, od reči bohème kojom su označavani svi koji su se namerno suprotstavljali očekivanjima zajednice.
Boemstvo ne predstavlja ni klasu, ni organizovani pokret, već specifično stanje duha i poimanje stvari i reda u društvu - što su zagovali svi boemi sveta, pa i najveći boemi Beograda. Boemija je zapravo mnogo više od kafane i pića, kako mnogi smatraju danas, iako dobro ide i uz jedno i uz drugo. Sama boemija je opiranje buržoaskim vrednostima i težnja ciljevima koji su u suprotnosti sa izvesnim vrednostima u životu.
Kada su u pitanju boemi istorija nalaže da su prvi boemi u svetu počeli da naseljavaju ulice Pariza dolazeći iz Češke. Parižani su im dali ime Boemi ili Bohemi, što je bio naziv za ljude slobodnog duha, koji predstavljaju sve što je u suprotnosti sa buržoaskim načinom života. Nekadašnji Monmartr u Parizu i Zlatna ulica u Češkoj, bile su sinonim za život boema i boeme uopšte.
Iako većina istoričara kulture tvrdi da su istinski boemski pokreti i pravi boemi nestali sa početkom Prvog svetskog rata, širom Evrope i Amerike je i kasnije bilo ljudi koji su se i dalje odlučno borili i suprotstavljali propisanim formulama za život. Pokreti poput hipika i pankera su u mnogo čemu podsećali na boeme, ali su kao i oni doživeli sudbinu gubljenja u mejnstrim kulturi.
Život boema - boemi i njihov nomadski način života
Boemi su živeli u društvu slično orjentisanih ljudi, sa sličnim ili istim životnim ciljevima, a njihov način života je među građanima bio poznat kao boemstvo. Sam život boema i boemština se obično odražavaju kroz nomadski način života. Naime, boemi su preferirali slobodnu ljubav i nisu bili zagovornici braka i bilo kakvih stega i organičenja.
Stalna zaposlenja, boemi uglavnom nisu imali i tražili su honorarne i povremene poslove. Boemi su težili beskorisnosti, a jedini rad od kojeg nisu bežali je bio rad na polju umetnosti. Sa željom za jednostavnim životom, vrlo često su se selili iz grada u grad, ali je mesto okupljanja i inspiracije uvek bila kafana. Čovek boem je živeo za trenutak i trenutno zadovljstvo sa pogledom u neizvesno sutra.
Svakodnevni život boema mogao bi da se podeli u dve vrste zadovoljstva - po danu su težili zadovoljstvima srca i intelekta, po noći zadovoljstvima tela. Kako nisu imali stalno mesto življenja, nije bilo retko da nekoliko boema deli sobu i rade u istoj prostoriji najrazličitije stvari, od slikanja, preko pisanja poezije i proze, do stvaranja muzike.
Boemi su bili siromašni, pa ne čudi što su svojevremeno stvorili svoj stil odevanja, koji su kasnije nastavili pankeri. Nosili su sve što su našli, pa je često bilo moguće prepoznati boema u kafani po dve različite cipele.
Kombinovali su odevne komade i boje koje ne idu jedne sa drugima, pa su tako obučeni naručivali po jednu šoljicu kafe u skupim restoranima i ispijali je tokom celog dana, prvocirajući vlasnike i goste.
Gde su se boemi Beograda okupljali?
Kada su u pitanju boemi Beograd je poznat po mnogim kafana u kojima su se okupljali najveći boemi naše umetničke scene. Kafana “Dardaneli”, bila je stecište umetnika u drugoj polovini devetnaestog veka, sve do trenutka kada su je srušili 1901. godine. Na mestu nekadašnje kafane danas je pozicioniran Narodni muzej, pored svima dobro poznatog Spomenika Knezu Mihajlu.
Umesto ove kafane, boemska četvrt Skadarlija - ulica u centru Beograda koju čine brojne kafane i restorani preuzela je ulogu kafane “Dardaneli” i postala je mesto gde su se okupljali najveći boemi Beograda. Kada je u pitanju Skadarlija i Beograd boemi su zapravo ti koji su činili ovaj deo grada i koju i danas čine poznate kafanske priče i dogodovštine.
Kafane i restorani boema
Skadarlijska kafana i restoran “Tri šešira” postoji duže od sto godina, pa ne čudi što važi za jednu od kafana u kojoj su se godinama okupljali i u kojoj su stvarili najveći boemi Beograda kao što je Radoje Domanović, ali i Bora Stanković.
Nakon Prvog svetskog rata, ovo mesto je bilo omiljeno Disu i Simi Panduroviću, poznatim srpskim pesnicima. Ono što je zanimljivo je činjenica da je vlasnik ove kafane umetnicima davao da piju “na crtu”, što je privlačilo veliki broj boema.
Takođe, kafana i restoran “Dva jelena” je bila uvek puna sveta, među kojima su boemi Beograda predstavljali najveći deo gostiju. Ideje za brojne časopise su se rodile upravo u ovoj kafani u kojoj su najveći boemi Beograda često provodili i dane i noći uz čašu, muziku i najbolje društvo.
Za restoran “Klub književnika” se kaže da je druga Srpska akademija nauka i umetnosti. Poznati boemi Beograda poput Mome Kapora, u ovom restoranu su imali svoje posebne stolove i posebno mesto.
Kafane u Beogradu i restorani su tokom vremena pokazali da se najkreativnije i najznačajnije književne večeri, ali i dramske večeri, dešavaju upravo u njima. Kafanskom duhu naša književnost mnogo duguje!
Ko su bili boemi Beograda?
Srpske kafane su bile značajna kulturna središta i mesta na kojima su se skupljali i redovno družili srpski pisci. U njima su nastajale kafanske priče koje se i danas prepričavaju, ali i neka od najvećih srpskih književnih dela, najpoznatijih stihova i najizvođenijih drama.
Kada je u pitanju Beograd boem i njegov život i umetnost su bili ti koji su proslavili brojne kafane koje i danas krase glavni grad. Tako je na primer, kafana “Kolarac” bila mesto gde se održao prvi sajam knjiga u Srbiji.
Posetioci kafana su bili najveća imena iz sveta srpske književnosti i srpske kulturne scene. U kafani se pilo i jelo, ali i stvaralo i mislilo. Kafanski zidovi su čuvali i skrivali mnoge tajne, ali su i bili svedoci stvaranja i razmenjivanja umetničkih misli.
Priče o kafanskim dogodovštinama čiji su glavni akteri boemi Beograda prepričavane su kroz generacije, a često su i bivale zabeležene da se nikada ne zaborave.
Najveći boemi Beograda među srpskim pesnicima i piscima
Đura Jakšić je naš možda najpoznatiji boem koji je mnogo voleo vino, pa je kafane ujedno zvao “vinskim velom”. Jovan Jovanović Zmaj, Stevan Sremac, Milutin Uskoković i Milovan Glišić, takođe su bili rado viđeni gosti srpskih kafana.
Čest posetilac kafana je bio i Radoje Domanović, koji nije bio umeren u piću, i da je od pune čaše jedino bolja puna flaša. Za Boru Stankovića važi da je imao mnogo lep glas i da je često voleo da zapeva u kafani.
Srpski glumci - najveći boemi Beograda
Pored pisaca koji su veoma poznati boemi Beograda, i glumci i muzičari se takođe izdvajaju kao najveći boemi Beograda. Kafana “Manjež” i “Dardaneli” su važile za nezaobilazne stanice glumaca.
Imena kao što su Slobodan Aligrudić, Zoran Radmilović, Slobodan Cica Perović, Petar Kralj, Bata Stojković i mnoga druga obeležili su glumački život boema i ostali su upamćeni i rado pominjani.
U Skadarliji je pozorište živelo. Tamo su nastajale ljubavne drame, razvijale se ljubavi, ali su se i stvarala najznačajnija dela dramske scene. Ovo mesto krije mnogo neispričanih priča, neodgledanih komedija, ali i tragedija. Sasvim je sigurno da pozorište i glumački poziv ne bi izgledali onako kako danas izgledaju da nije bilo kafane, muzike, pića i inspiracije, svega onoga što je činilo život boema glumca.
Sudbina boema je bila slična sudbini svakog drugog alternativnog pokreta. Posmatrali su se sa prezirom, ali i sa malom dozom straha jer su ipak prkosili vrednostima koje se nisu dovodile u pitanje.
Posle nekog vremena, boemi su postali stvar pomodarstva i vrlo šik, pa su im prilazili ljudi koji sa njima nemaju iskrene veze već samo idu za modom i zauzimaju svoje mesto među njima.
Na kraju boemi su bili prihvaćeni kao bitan deo kulturnog nasleđa, uklopljeni u društveni sistem i u tom prihvatanju oni su nestali u istoriji. Ali, njihova dela i dalje žive, a kafanske priče i dogodovštine i danas imaju značajno mesto u posebnim beogradskim četvrtima, koje su karakteristične po boemskim kafanama.
Ukoliko i vi želite da provedete jednu noć kao pravi boem Beograda, rezervišite vaše mesto u nekoj beogradskoj kafani i prepustite se svim čarima koje kafanski život donosi sa sobom. Potpuno besplatno putem našeg call centra ili online rezervacijom na našem sajtu, obezbedite sebi boemski provod koji će se dugo pamtiti i još duže prepričavati!
